به گزارش پایگاه خبری گرو، برخی بوها و مزه‌ها در ذهن افراد برای سالیان متمادی خاطراتی به یاد ماندنی و فراموش‌نشدنی بر جای می‌گذارد که شاید اهمیت آن بدین خاطر باشد که می‌تواند عواطفی خاص را در ما زنده کرده و یا احساسی از تعلق به چیزی رابه ما القا کنند، به ویژه آنکه این مزه‌ها یادآور دورهمی‌های شیرین و به یادماندنی با بزرگانی باشد که وجودشان برای ما مغتنم بوده و یا فقط یادی از آنها در ذهنمان باقی مانده باشد.

غذاهای محلی، مواد خوراکی و شیرینی‌جات بخشی از فرهنگ و سبک و سیاق زندگی  مردم یک منطقه را نشان می‌دهند که لازم است برای حفظ آن به عنوان یک میراث فرهنگی ناملموس به دیگر مناطق معرفی و در راستای ترویج آن سعی شود.

آش «ورکواز» از جمله غذاهای محلی است که از گذشته‌های بسیار دور در نهاوند رایج بوده و آنگونه که گفته می‌شود پخت این آش عمدتا در این شهرستان رایج است به گونه‌ای که هر کجا نامی از ورکواز به میان بیاید نام نهاوند نیز همزمان با آن در اذهان تداعی می‌شود.

با آغاز بهار و زایش دوباره طبیعت دشت نهاوند و کوهپایه‌های مشرف به آن مملو از گیاهان طبیعی و خوراکی خودرو می‌شود که علاوه بر زیبایی طبیعت، منبعی برای مصرف غذایی و دارویی ایجاد می‌کند و صدها نفر را در اشتغال فصلی روزی می‌رساند.

این روزها اگر از بازار قدیمی و سنتی نهاوند در میدان پای قلعه و چهارراه آزادگان عبور کنی به وفور فروشندگانی را می‌بینی که با پهن کردن بساط فروش گیاهان خوراکی مانند کنگر، شنگ، ورکواز، ریواس، تره‌ برنجی و شبدر امرار معاش می‌کنند.

در برخی مواقع بانوان نیز به صورت گروهی به دشت و صحرا می‌روند و شروع می‌کنند به چیدن این از گیاهان؛ حتی برخی خانواده‌ها هنگام رفتن به طبیعت به قصد تفریح زمانی از وقت خود را صرف چیدن ورکواز برای پختن آش می‌کنند تا بهانه‌ای باشد برای دور هم جمع شدن.

علی مومیوند یکی از روستایی‌های نهاوند است که با رونق گرفتن بازار مصرف گیاهان خوراکی و به ویژه ورکواز اقدام به فروش این گیاهان می‌کند.

او می‌گوید: در منطقه ما که تقریبا در کوهپایه کوه گرین و محل عبور رودخانه قرار گرفته گیاهان خودروی خوراکی به وفور به چشم می‌خورد؛ مادرم همراه دیگر زنان روستایی به دشت‌های اطراف می‌روند و مقدار زیادی از این گیاهان را با خود به خانه می‌آورند.

مومیوند ادامه می‌دهد: در بین انواع گیاهان خوراکی فروش «ورکواز» بیشتر از بقیه رایج است و مشتری بیشتری هم دارد چون مردم معتقدند مصرف این گیاه علاوه بر طعم خوبی که دارد برای بدن مفید بوده و خواص دارویی هم دارد.

این جوان روستایی می‌گوید: در حال حاضر هر دسته گیاه ورکواز 1000 تومان است و معمولا برای پخت یک وعده آش به صورت گروهی حدود پنج الی 10 بسته می‌خواهد.

مومیوند می‌گوید: من روزانه به طور متوسط 100 دسته ورکواز می‌فروشم که در کنار فروش دیگر گیاهان سود خوبی هم دارد و می‌تواند بخشی از مخارج زندگی ما را برای مدت کوتاهی تامین کند.

اگر چه تاکنون نسبت به چرایی مصرف این آش سنتی در نهاوند تحقیق خاصی صورت نگرفته اما شناخت گیاه «ورکواز» که در این منطقه به ویژه در بین قدیمی‌ترها جایگاه خاصی دارد می‌تواند ما را به خواص آن آشنا کرده و آن را به نسل جدید که ذائقه‌اش با وجود انواع فست‌فودها تغییر یافته معرفی و این سنت را به عنوان بخشی از فرهنگ غذایی به آیندگان منتقل کند.

 یک مهندس کشاورزی در رابطه با این گیاه می‌گوید: «ورکواز» یک گیاه خودرو طبیعی است که در دشت‌ها و کوه‌های اطراف نهاوند رشد می‌کند و بسیار مقوی، سالم و پرخاصیت است.

علی شهبازی می‌گوید: «ورکواز» از گیاهان تیره سنبل وحشی است و دارای پیازی است که از تعداد زیادی پیازهای کوچک تشکیل شده؛ در ابتدا به صورت خام بوی آن شبیه بوی گاز شهری است و مصرف آن به تنهایی بسیار تند و یابس است.

وی ادامه می‌دهد: به همین خاطر هنگام تهیه آن مواد دیگری مانند بلغور، عدس، پیاز داغ، اسفناج و در برخی مواقع گوشت چرخ کرده به صورت سرخ شده به آن اضافه می‌کنند به گونه‌ای که هنگام پخته شدن هم بوی مشمئزکننده آن از بین رفته و هم خواص آن بیشتر می‌شود.

وی می‌گوید: «ورکواز» همزادی دارد به نام بن سوریا سردم که ظاهر آن شبیه ورکواز بوده و از  قسمت تحتانی آن قرمز و در مقایسه با ورکواز بوی آن کمتر است، دارای خواص درمانی زیادی برای دفع سنگ‌های مثانه و کلیه است، علاوه بر آن طبیعتی گرم و خشک دارد که برای دردهای رماتیسمی مفید است.

او عنوان می‌کند: البته گیاه بن سور که از سوی مردم محلی «سردم» خوانده می شود همانند ورکواز در باغات وجود ندارد و باید آن را در مناطق کوهستانی جستجو کرد که علاوه بر طعم بهتر از خواص بیشتری نیز برخوردار بوده و همانگونه که گفته شد برای درمان سنگ مثانه مفید است.

در دنیای امروز فرهنگ غذایی مردم یک منطقه می‌تواند نشاندهنده وجود تمدن و قدمت آن در بین جوامع مختلف باشد که معرفی آن نوع غذا در واقع معرفی بخشی از آداب و سنن یک قوم شناخته می‌شود لذا هرچه تنوع غذایی و منحصر به فرد بودن غذای یک ملت مثال‌زدنی‌تر باشد به همان نسبت قدمت تمدنی و فرهنگی آن ملت بیشتر است.

از سوی دیگر غذا و سبک غذایی یک قوم بخشی از میراث فرهنگی ناملموس آن به شمار می‌روند که همانند سایر آثار فرهنگی نیاز به پاسداری و انتقال به آیندگان را دارند.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نهاوند در رابطه با اینکه فرهنگ غذایی نیز می‌تواند بخشی از میراث فرهنگی ناملموس باشد به فارس می‌گوید: میراث فرهنگی ناملموس به تولیدات و فرایندهای فرهنگی گفته می‌شود که با گذشت زمان از نسل‌های پیشین به نسل‌های بعدی منتقل شده و به عنوان یک فرهنگ باقی مانده و به ثبت رسیده‌اند.

محسن جانجان می‌افزاید: بخش‌های زیادی از فرهنگ به‌ شکل ناملموس است مانند ترانه، موسیقی، درام، آشپزی، هنر، صنایع دستی و جشنواره‌های مختلف که شکل‌هایی از فرهنگ به‌ شمار می‌روند و قابل ثبت و ضبط هستند ولی ملموس نبوده و قابلیت ذخیره در محل فیزیکی مانند موزه را ندارند اما از طریق ابزارهایی در آن‌ها به‌کار رفته‌اند قابل تجربه‌ کردن هستند.

وی می‌افزاید: با توجه به نقش میراث فرهنگی ناملموس در انتقال مهارت‌های قدیمی به نسل‌ بعدی، به منظور معرفی چند آش سنتی نهاوند پیشنهاد ثبت آنها در آثار ملی را به استان دادیم که پس از پیگیری، سه غذای محلی و سنتی نهاوند شامل آش بادمجان، آش خیار و آش ورکواز در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نهاوند برگزاری «جشن ورکواز» از سوی گروه‌های مردمی و به مناسبت‌های مختلف را طی سالیان اخیر عاملی برای معرفی بیشتر این آش محلی عنوان کرد.

وی گفت: طی سالیان اخیر به مناسبت‌های مختلف جشن ورکواز در شهر نهاوند و همچنین در تهران از سوی نهاوندی‌های مقیم مرکز با حضور میهمانانی کشوری برگزار شده که با استقبال خوبی نیز همراه شده است.

جانجان ادامه داد: تلاش ما نیز بر این است به مناسبت‌های مختلف بتوانیم برگزاری این گونه جشن‌ها را بیشتر کرده تا آن را به دیگر مناطق معرفی کنیم.

وی می‌گوید: معرفی آش‌های سنتی و قدیمی نهاوند که در حال حاضر به ثبت آثار ملی رسیده حتی می‌تواند در گردشگری شهرستان نیز موثر باشد.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نهاوند ادامه می‌دهد: در دنیای امروز که حوزه گردشگری به عنوان یکی از بخش‌های مهم اقتصادی هر کشور محسوب می‌شود علاوه بر آثار تاریخی و طبیعی که میراث‌ فرهنگی ملموس هستند معرفی میراث فرهنگی ناملموس مانند سبک غذایی می‌تواند جاذبه‌ گردشگری یک منطقه باشد./فارس

انتهای پیام/