بیماری نام خاصی دارد، «وی اچ اس»! نامش نه‌تنها ترس و دلهره بر دل مزرعه‌داران ماهی انداخته که با خود آواری بر آنچه تابه‌حال مزرعه‌داران رشته بودند همراه داشت.

نهاوند قطب تولید ماهی این بار نیز متضرر شده است و بعد از گذشت نزدیک به دو سال از شیوع این بیماری در مزارع نهاوند همچنان آثار آن پیداست و این را از وضعیت یکی از مزرعه‌های پرورش ماهی نهاوند که در ۳۰ کیلومتری شهرستان قرار دارد به‌خوبی می‌توان درک کرد.

استخرهایی که دیگر خبری از پرورش ماهی در آن‌ها نیست، استخرهایی که روزی با بالا و پایین پریدن ماهی‌ها نشاطی داشتند و حالا در سکوت به سر می‌برند.

راهی مزرعه شدم تا پای صحبت‌های مزرعه‌دار بنشینم، در بین راه با مزارع پرورش زنبورعسل، گاوداری و مرغداری روبه‌رو شدم چراکه در این منطقه بیشتر به تولیدات دامی و کشاورزی پرداخته می‌شود.

استان همدان قطب پرورش غرب کشور است

استان همدان قطب پرورش ماهی غرب کشور است اما ویروس «وی اچ اس» که بیماری نوظهور سایت های پرورش ماهی است، از طریق قاچاق بچه ماهی بدون کنترل موجب آلوده شدن واحدهای پرورش ماهی شده و تاکنون میلیاردها تومان به سایت های پرورش ماهی در استان همدان خسارت وارد کرده است.

ویروس «وی اچ اس» دو سال پیش وارد کشور شده و مزارع پرورش ماهی را درگیر خود کرده که واحدها و مزارع و سایت‌های پرورش ماهی در استان همدان نیز از این موضوع مستثنی نیستند.

ویروس و بیماری «وی اچ اس» در ماهیان سرد آبزی و ماهی‌های قزل‌آلا مشاهده می‌شود که با علائم بیرون‌زدگی و خونریزی چشم ماهی همراه بوده و درنهایت ماهی را از بین می‌برد.

متأسفانه به دلیل ویروسی بودن این بیماری راه درمانی برای ماهی‌ها وجود ندارد و بعد از معدوم کردن ماهی‌ها سم‌پاشی استخر و انتقال بچه ماهی‌های بازرسی‌شده ازنظر بهداشتی راه کنترل بیماری است.

اما آنچه مهم است وارد ساختن خسارات چندمیلیاردی به سایت‌های پرورش ماهی است که این بیماری به واحدهای پرورش ماهی استان همدان نیز ده‌ها میلیارد خسارت وارد ساخته است.

بیماری «وی اچ اس» به‌وسیله تخم‌های وارداتی وارد مزارع شیلات کشور شد

سیف مدیر مزرعه پرورش ماهی قزل‌آلا و بزرگ‌ترین مرکز تکثیر بچه ماهی کشور در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: بیماری «وی اچ اس» که از ۱۵ اسفند سال ۹۲ به‌وسیله تخم‌های وارداتی وارد مزارع شیلات کشور شد کم‌تر از یک ماه ضرر هزاران میلیاردی را متوجه شیلات کشور و پرورش‌دهندگان کرد.

وی افزود: اداره جهاد کشاورزی شهرستان ضرر متحمل شده مرا ۷ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان برآورد کرده که متأسفانه با آنچه بنده به‌عنوان سرمایه‌گذار طی این مدت کوتاه یک‌ماهه دچار آن شدم ۷ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان اختلاف وجود دارد.

سیف گفت: اداره بیمه کشاورزی مبلغ یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بابت خسارت در اختیار بنده گذاشته‌ که با توجه به ضرر ۱۵ میلیارد تومانی مبلغی ناچیز است.

مدیر این مزرعه پرورش ماهی نهاوند در ادامه از مسئولان گلایه مند شد و گفت: اختلاف موجود در برآورد را چه کسی باید رسیدگی و تائید کند تا بنده و سایر تولیدکنندگان بتوانیم به پله ابتدایی بازگردیم.

سیف افزود: این مزرعه از سال ۱۳۷۲ در حاشیه محور نهاوند - نورآباد تأسیس و موجب ایجاد اشتغال ۲۵ نفرِ به‌صورت مستقیم و غیره مستقیم شد که پس از متحمل شدن ضرر میلیاردی اکثر کارگران پس از ۲۰ سال کار در این مرکز خانه‌نشین شدند.

حمایتی برای راه‌اندازی مجدد مزرعه صورت نمی‌گیرد

وی افزود: این روند در ۱۴ استان کشور، مشابه شهرستان نهاوند است که متأسفانه هیچ‌گونه حمایت محسوسی برای راه‌اندازی مجدد مزرعه صورت نمی‌گیرد.

سیف گفت: در جلسه‌ حمایت از پرورش دهندگان ماهی مقرر شد معوقات بانکی مزرعه‌داران به‌شرط افزایش نرخ سود بانکی از ۷ به ۲۱ درصد برای یک سال از طرف بانک‌های عامل به تعویق بیفتد ولی متأسفانه بانک با بهانه‌های واهی به این مصوبات پایبند نیستند و اقدامی صورت نگرفته است.

مدیر بزرگ‌ترین مرکز تکثیر کشور بچه ماهی در ادامه بابیان اینکه از مسئولان انتظار داریم که از ما بپرسند جایگاه شیلات شهرستان و ما در استان چگونه بود و امروز به کجا رسیده است!؟ گفت: بنده و تمامی پرورش‌دهندگان شیلات در شهرستان تمایل به راه‌اندازی مجدد مزرعه راداریم ولی حمایت و پشتوانه ۵ تا ۶ میلیاردی از سوی مسئولان و بانک‌ها را می‌طلبد.

VHSپس از گذشت  ۲ سال همچنان دامن‌گیر شیلات نهاوند است

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان نهاوند نیز بابیان اینکه اکثر واحدهای تولیدی ماهی قزل‌آلا در نهاوند تعطیل هستند، گفت: «وی اچ اس» پس از گذشت ۲ سال همچنان دامن‌گیر شیلات نهاوند است.

احمد باقری در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: تا قبل از شیوع بیمار  VHS در شیلات شهرستان نهاوند، تولید واحدهای پرورش ماهی این شهرستان از ۷۲ واحد بیش از سه هزار و ۲۰۰ تن در سال ثبت‌شده بود.

وی بابیان این‌که بیش از ۵۰‌درصد شیلات استان در نهاوند قرار دارد و نهاوند قطب شیلات استان نام‌گرفته است، گفت: متأسفانه ۲ سال است به دلیل شیوع بیماری VHS اکثر واحدهای تولیدی پرورش ماهی تعطیل هستند که این موضوع پرورش‌دهندگان ماهی را دچار مشکلات و خسارات فراوان کرده است.

باقری گفت: درحالی‌که شهرستان نهاوند به‌عنوان قطب شیلات غیر ساحلی ایران معرفی‌شده، به علت شیوع این بیماری با خسارت بیش از ۱۲ میلیارد تومانی به واحدهای پرورش ماهی مواجه شده است.

وی افزود: این بیماری که بلای سایت‌های پرورش ماهی کشور شده به‌جز شهرستان نهاوند در ۱۸ استان دیگر نیز گزارش‌شده که آن‌ها نیز دچار ضررهای فراوانی شده‌اند.

مدیر اداره جهاد کشاورزی نهاوند اظهار کرد: تعدادی از ۷۲ سایت پرورش ماهی نهاوند اقدام به ماهی ریزی کرده‌اند که با توجه به مشاوره‌های ارائه‌شده، آن‌ها با مسئولیت خود این اقدام را انجام داده‌اند و هیچ‌گونه مسئولیتی متوجه این اداره نخواهد بود.

این ویروس نوظهور مشکلات حادی برای پرورش‌دهندگان ایجاد کرده است

احمد باقری ادامه داد: استان همدان با ۶۴۵ واحد پرورش ماهی قطب پرورش ماهی غرب کشور است که متأسفانه باوجوداین ویروس نوظهور مشکلات حادی برای پرورش‌دهندگان ایجاد کرده است.

وی اضافه کرد: ویروس VHS یک بیماری حاد ماهیان آب شیرین و دریایی است که می‌تواند بر گونه‌های مختلف ماهیان تأثیرگذار باشد و تاکنون ۴ نوع مختلف ژنتیکی از این بیماری شناسایی‌شده است.

مدیر جهاد کشاورزی نهاوند بابیان اینکه این بیماری از دو سال گذشته از طریق قاچاق تخم و بچه ماهی بدون کنترل، موجب آلوده شدن واحدهای پرورش ماهی شد و تاکنون میلیاردها تومان به سایت‌های پرورش ماهی در استان همدان به‌ویژه شهرستان نهاوند خسارت وارد کرده است، گفت: بیماری VHS در ماهیان سرد و ماهی‌های قزل‌آلا مشاهده می‌شود که با علائم بیرون‌زدگی چشم ماهی و خونریزی آن همراه  است و درنهایت موجب از بین رفتن ماهی می‌شود که متأسفانه هیچ‌گونه راه درمان و پیشگیری ندارد.

وی به حمایت از خسارت دیدگان از سوی اداره کل جهاد کشاورزی استان مدیریت شیلات اشاره کرد و گفت: استمهال وام‌های بانکی سایت‌های خسارات دیده، ضدعفونی و خشک‌کردن استخرهای پرورش ماهی و کمک‌های بلاعوض ازجمله اقداماتی است که برای کمک به زیان‌دیدگان شیلات نهاوند انجام‌شده است.

وی افزود: با توجه به این‌که سایت‌های آلوده باید در چند مرحله خشک و ضدعفونی شوند تا مجدداً آماده تخم‌گذاری ماهی شود، اعطای وام‌های هفت‌ساله و کم‌بهره ‌به‌شرط پرداخت و تسویه‌حساب تسهیلات قبلی می‌تواند خسارت موجود را کاهش دهد.

باقری بر ضرورت توجه به بیمه محصولات کشاورزی و تولیدی تأکید کرد و گفت: بیمه محصولات کشاورزی موجب ایجاد آرامش روانی و اجتماعی برای کشاورزان و تولیدکنندگان می‌شود.

مدیرکل دامپزشکی استان همدان نیز اظهار داشت: سالانه حدود پنج هزار تن ماهی در استان همدان تولید می‌شود.

سالانه ۸۲ میلیون قطعه بچه ماهی قزل‌آلا تکثیر و ۲۵ میلیون قطعه نیز در استان همدان تولید می‌شود

محمدرضا رسولی افزود: سالانه ۸۲ میلیون قطعه بچه ماهی قزل‌آلا تکثیر و ۲۵ میلیون قطعه نیز در استان همدان تولید می‌شود و  این واحدهای پرورش ماهی به‌طورقطع تأثیر زیادی در سودآوری و ارزآوری به استان همدان دارد.

وی افزود: با تشخیص بیماری وی اچ اس در مزارع پرورش ماهی قزل‌آلا در استان همدان کانون‌های آلوده استان شناسایی تخلیه و خشک شدند و عملیات ضدعفونی، سم‌پاشی استخرها و همچنین خشک‌کردن مزارع پرورش ماهی در این استان به‌صورت کامل انجام شد.

مدیرکل دامپزشکی استان همدان مبارزه و ریشه‌کنی این بیماری از سطح استان را کار سختی دانست که این ویروس از بستر رودخانه‌های استان باید از بین برد و مزارع را خشک کرد و پس از ضدعفونی رودخانه‌ها دوباره با بچه ماهی سالم فعالیت را آغاز کرد.

رسولی گفت: این بیماری ویروسی درمان نداشته و تنها از طریق ایجاد قرنطینه ورود تخم چشم زده ماهی قابل‌پیشگیری بود که با تمهیدات اندیشیده شده این بیمار به‌صورت کامل از مزارع همدان پاک‌سازی‌شده است.

مدیرکل دامپزشکی استان همدان افزود: انسان عامل مکانیکی انتقال این بیماری است که برای کنترل شیوع آن اقدامات بسیاری با هزینه‌های سنگین انجام‌شده و امیدواریم پرورش‌دهندگان ماهی با رعایت اصول و قوانین از بروز مجدد این بیماری در مزارع پیشگیری کنند.

وی از صاحبان واحدهای پرورش ماهی خواست تا برای کنترل این بیماری با دامپزشکی استان همکاری کرده و از نقل‌وانتقال بچه ماهی بدون مجوز خودداری کنند.

سیاوشی فروشنده محصولات پروتئینی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: ماهی‌های پرورشی نهاوند در استان همدان و سایر استان‌های کشور نیز کم‌نظیر است که این تفاوت را می‌توان با یک‌بار امتحان متوجه شد.

به‌ناچار برای مصارف شهروندان ماهی قزل‌آلا از استان لرستان تهیه می‌شد

وی افزود: در دو سال گذشته اکثر مزارع پرورش ماهی نهاوند دچار بیماری قارچی VHS شدند و به‌ناچار برای مصارف شهروندان ماهی قزل‌آلا از استان لرستان تهیه می‌شد ولی کیفیت ماهی پرورشی نهاوند با توجه به سابقه موجود قابل‌مقایسه با سایر استان‌ها نیست.

علی سیاوشی گفت: در حال حاضر بخش اندکی از مزارع در نهاوند در حال فعالیت هستند و عده‌ای دیگر به‌واسطه متضرر شدن مبالغ سنگین و ریشه‌کن نشدن کامل بیماری در شهرستان تعطیل هستند.

وی ابراز امیدواری کرد: باتدبیر دولت و در اختیار گذاشتن تسهیلات بانکی برای این تولیدکنندگان که روزی در استان و کشور حرفی برای گفتن داشتند مجدد چرخه تولید، پرورش و تکثیر کشور در نهاوند فعال شود.

یک مصرف‌کننده ماهی نیز که برای خرید این ماده پروتئینی وارد بازار شده بود در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: هرماه دو تا سه مرتبه ماهی تهیه می‌کنم و با توجه به کم‌ضرر بودن گوشت ماهی نسبت به سایر گوشت‌ها تمایل به استفاده از آن بیشتر است.

مسعودی گفت: برای اقوام و آشنایانی که در نهاوند حضور ندارند سالی سه بار ماهی تهیه و ارسال می‌کنم و بسیار راضی هستند.

وی افزود : ارسال این سه مرحله در سال وزنی ۲۵ کیلویی را شامل می‌شود که تا استان تهران و حتی سمنان که برادرانم هستند می‌رسد.

وی علائم ماهی تازه را آغشته به شن و ماسه نبودن، شفافیت قرنیه چشم، فرو نرفتگی چشم، رنگ و بوی آب‌شش‌ها خواند و گفت: باوجود مزارع پرورشی شهرستان در تمامی مراکز پروتئینی، ماهی زنده به فراوانی موجود است ولی بازهم باید به علائم گفته‌شده نیز توجه کرد.

در سبد غذایی خانوارها ماهی قزل‌آلا نسبت ماهی دریا بیشتر دیده می‌شود

مسعودی بابیان اینکه ماهی دریا و ماهی پرورشی هرکدام خواص و خصوصیات خود رادارند، گفت: با توجه به فاصله شهرستان از دریاهای شمال و جنوب تا رسیدن این نوع ماهی‌ها به شهرستان قیمت تمام‌شده بسیار دارند لذا در سبد غذایی خانوارها ماهی قزل‌آلا نسبت ماهی دریا بیشتر دیده می‌شود.

وی علت دیگر تهیه ماهی قزل‌آلا از طرف مصرف‌کنندگان را رونق بخشیدن به تولید شهرستان خواند و گفت: حمایت از تولیدکنندگان داخلی موجب شکوفا شدن اقتصاد و توسعه آن محل می‌شود.

با این تفاسیر و با توجه به اهمیت تولید و اشتغال‌زایی در استان می‌توان گفت که کنترل بیماری «وی اچ اس» از سوی مسئولان استان و همچنین تولیدکنندگان امری مهم است که نیازمند جلوگیری از واردات بچه ماهی قاچاق به استخر‌های پرورش ماهی است./خبرگزاری مهر

گزارش و عکس:  حسین بحیرایی